De reis van de Dwaas, de weg van individuatie

De grote arcana van de tarot kunnen we zien als een initiatie van het leven zelf, als treden op het levenspad.

De weg die wordt afgelegd is tweeledig: een rijping van het ego en van de ziel, een rijping op het uiterlijk gebied en op innerlijk gebied.

De eerste helft gaat over de relatie tussen het individu en zijn omgeving, het gaat over het ontwikkelen van het ego en de bewuste geest.

In de tweede helft wordt het ego geconfronteerd met de diepte van de eigen psyche, zoekend naar een link met het innerlijke zelf, de echte kern van het bewustzijn.

Carl Gustav Jung (de bekende psycholoog) definieerde dit als 'het proces van individuatie', zelfbewustzijn van het individu, een proces van psychische ontwikkeling dat leidt tot groeiende heelheid.

De weg van 'volwassen' worden kent twee vormen. Allereerst is er het natuurlijke proces van groei dat plaatsvindt in het alledaags leven zoals we dat allemaal kennen. Ten tweede is er een innerlijke ontwikkeling van de mens.

Bij het individuatieproces gaat het om het ontdekken van de individuele eigen aard, en die te ontplooien. Dit leidt uiteindelijk tot heelheid.

De eerste levenshelft dient de ik-ontplooiing en de groei naar buiten, de tweede levenshelft gaat over de terugkeer naar binnen en de ontmoeting met de schaduw, je verborgen kant. Het einddoel is de gerijpte persoonlijkheid.

Om de uitdaging van het individuatieproces aan te gaan is moed en vasthoudendheid nodig. Verleidingen zullen zich aan de held tonen op zijn pad, en er zullen keuzes gemaakt moeten worden. Men komt in contact met zijn innerlijke demonen. Het is een heldenavontuur, de zoektocht van de held (zo oud als de mensheid en in alle culturen aanwezig in de vorm van mythen en legenden).

Het I.P. (individuatieproces) is een proces waarbij men een INDIVIDU wordt.

Als een zaadje dat uitgroeit in een boom, groeit het leven in stadia.

Het I.P. is het rijpen van de persoonlijkheid, wat Jung beschrijft als de ECHTE persoonlijkheid.

Het I.P. is een proces dat de kloof dicht tussen het bewuste ego en het onbewuste.

Dit proces is niets nieuws, het is een universeel proces, dat al in vele culturen in verschillende vormen tot uiting kwam: in afbeeldingen in het Zen-boeddhisme, in alcemistische afbeeldingen, in het labyrinth in de kathadraal te Chartres, in het verhaal van Dante ("Divine Comedy"), in Mozart's opera "the magic flute", in Beethovens opera "Fidelio", in het oude verhaal van Gilgamesh, in de Sumerische mythe van Inanna, in de Joodse Kabala, en, in de grote arcana van de tarot.

Jung defineerde het I.P. als een proces dat aanvangt in de tweede levensfase. Veel psychologen zijn het er tegenwoordig over eens dat het I.P.-proces begint bij de geboorte.

De " turning point", die het I.P. aanvangt gaat vaak gepaard met een crisis, zoals financiele problemen, gezondheidsproblemen, een verbroken relatie, een verandering in baan (of ontslag). In ieder geval is het iets dat het ' status quo" onderbreekt.

Het gaat gepaard met verlies van zelfvertrouwen, een verlies van zingeving, een gevoel van leegte; aan alles wat voorheen als zeker werd beschouwd, wordt nu getwijfeld.

Het is een roep om verandering.

Je kunt zeggen dat het onbewuste, wat zich altijd verborgen heeft gehouden en in de schaduw van het ego (wat voor zichzelf een hele muur heeft opgebouwd) "leefde", zich opeens gaat roeren, het wil erkenning, het onbewuste wil zichzelf een grotere rol toe-eigenen dan wat het tot nu toe was gewend. Het zal zich meer op de voorgrond willen dwingen, ten koste van het ego. Het ego zal aan kracht moeten inleveren. Dit zal gepaard gaan met grote tegenstand/weerstand; het ego is immers gewend om het " alleenrecht" te hebben en heeft het onderbewuste altijd onderdrukt.

De verschillende facetten, die altijd zijn onderdrukt, komen nu naar de oppervlakte. Dit kunnen "negatieve" zaken zijn, maar ook " positieve" zaken, zoals verborgen talenten.

Datgene dat onderdrukt was, komt nu tot uiting. Dingen die tot nu toe onbekend waren. Als men zich daar bewust van wordt, heeft dit een schrikeffect.

Het centrum van de persoonlijkheid zal worden gezocht ergens in het midden van het bewuste en het onbewuste. Een aspect van het I.P. is dan ook het opheffen van tegengestelden, het juiste midden zoeken, de balans zoeken.

Het betekent ook dat we alle zekerheden die we hadden in " het veilige ivoren torentje" los moeten laten en het onbekende tegemoet moeten treden.

Het I.P. kan als een bliksemslag toeslaan, echter, meestal zal het proces in gradaties verlopen.

Het ego zal dit allemaal niet zomaar toestaan, zijn ' bestaan" wordt immers bedreigd door opkomende onbewuste. Het ego zal proberen vast te houden aan de bekende patronen, zoals het dat al lang is gewend. Het ego heeft grote moeite met de nodige " zelfopoffering". Want, wanneer er een balans wordt gecreëerd tussen het ego en het onbewuste, zal het ego aan kracht moeten inleveren. Men spreekt ook wel over het doden van het ego.

" Die and become", Goethe.

" In the individuation proces it is always a matter of something obsolete that must be left behind to die in order that the new may be born", Jolande Jacobi

Wanneer een kind wordt geboren reageert het instinctief en intuïtief, wanneer het kind een jaar of vijf is zal het een " ik-bewustzijn; gaan creëren. Het kind heeft in de gaten dat er zoiets is als een 'ik". Wanneer het kind opgroeit zal het ego steeds sterker worden. Terecht, want dit is ook nodig om de " grote boze buitenwereld" tegemoet te treden. Het onbewuste, intuïtieve, zakt steeds dieper weg naarmate we ouder worden. Verdwijnen doet het echter niet, het functioneert onder de oppervlakte. Het onbewuste komt soms naar boven, in dromen, fantasieën, of als we geëmotioneerd zijn (of een Freudiaanse vergissing begaan). Het onderbewuste wil een coalitie/huwelijk aangaan met het ego.

Het doel van het individuatieproces is een evenwicht zoeken tussen het onderbewuste en het ego, zodat een intergratie ontstaat, met als einddoel een HELE persoonlijkheid, in tegenstelling tot een eenzijdige ontwikkeling.

Het is een kwestie van het herstellen van de verloren balans.

Het "Zelf" heeft het ego en het onderbewuste allebei nodig. Het is niet de bedoeling dat de een de nader domineert.

Vaak voelt men een ervaring alsof er een groot verlies is gelden en het verlorene moet worden hervonden. Door dit gevoel zal men moeten afdalen in het duister, de onderwereld, de nacht. Het I.P. worst vaak omschreven als een " reis door de nacht". Deze reis door de nacht kenmerkt zich door depressie, neerslachtigheid, somberheid, verwarring, verlies van energie. Het is geen prettige fase in het leven, maar aan het einde van de reis wacht er een beloning, heelheid van de persoonlijkheid.

Het leven boven de oppervlakte, het bewustzijn, is verstoord, er is een gevoel van lijden en pijn.

Men zal gezien zal men zich moeten "ontkleden" van het ego, symbolisch voorgesteld als het zich ontdoen van kleding, als het afpellen van een ui.

In de tarot zullen we zien dat deze " naaktheid" wordt afgebeeld in de laatste kaarten van de reis van de Dwaas, de grote Arcana.

Een kenmerk van het I.P. is het tegenkomen van je eigen schaduw. In de reis "door de onderwereld" zal men deze schaduw tegenkomen, die zich al die tijd onder de oppervlakte in het onderbewuste heeft schuilgehouden. Door het opheffen van de blokkades zal deze schaduw, dit monster, naar de oppervlakte komen.

De schaduw staat voor alles waar het ego niet mee geassocieerd wil worden, alles waar men bang voor is, alles dat onbekend is voor het ego, alles wat onderdrukt is. Frustraties, angsten, fobieën, kortom, alles wat men in het dagelijks leven WIL onderdrukken en niet mee geconfronteerd wil worden. De schaduw, is van naturen " ruw", chaotisch, wild, agressief etc. Het is van het grootste belang dat deze schaduw tegemoet wordt betreden en laat voor wat het is. Men moet zich er niet tegen verzetten, maar accepteren dat deze kant van de persoonlijkheid ook een deel van het individu.

Iedere kaart van de grote arcana beschrijft een fase op de reis langs het levenspad. Het zijn treden, fasen die men moet afleggen om tot 'verlichting'/heelheid te komen.

Deze twee fasen zijn tegengesteld, maar wel complementair aan elkaar.

De eerste helft van het leven kan gezien worden als de "weg van de zon', omdat die van nature actief, positief, expansief en naar buiten gericht is.

De tweede helft kan gezien worden als de 'weg van de maan', omdat die introspectief, meditatief en passief van aard is.

Het keerpunt van de ene naar de tweede helft is het Rad van Fortuin (als middelpunt)

De eerste helft van de reis behelst de Dwaas tot het Rad van Fortuin. Dit is de uiterlijke weg. De tweede helft vangt aan bij Kracht en eindigt in de Wereld. Dit is de innerlijke weg.

De grote arcana verbindt de wereld van alledag met de wereld van het innerlijke, de wereld van het bewuste met het onbewuste, de wereld van het hogere met het lagere.

De 22 kaarten van de grote arcana moeten gezien worden in de vorm van een horizontale 8, een lemniscaat, het symbool voor vernieuwing, oneindigheid, reincarnatie.

Op de kaarten de Magier en Kracht (I en II(een en elf)) wordt deze lemniscaat boven de hoofden van de figuren afgebeeld, om aan te geven dat elk van hen een serie inluidt. De Magier de uiterlijke weg, Kracht de innerlijke weg. Een mannelijke kaart leidt de eerste serie in, een vrouwelijke figuur de tweede serie.

De eerste serie volgt de zonneweg, de uiterlijke weg van de reis (naar buiten gericht), de tweede serie volgt de maanweg, de innerlijke reis, (naar binnen gericht).

Iedere kaart van de eerste cirkel -- de uiterlijke weg--correspondeert met de kaart van de tweede cirkel -- de innerlijke weg--(bijvoorbeeld 5 en 15, 4 en 16, 2 en 18, 3 en 17 enz.).

Bijvoorbeeld:

• de Keizerin-no.3, staat voor groei en vruchtbaarheid in de uiterlijke wereld, de Ster -no.17 voor hetzelfde in de innerlijke wereld, geestelijke groei en vruchtbaarheid( gesymboliseerd door het water, de Ibis-vogel)
• de Zegewagen -no.7 staat voor het bewuste ego die door de Dood -no.13 wordt afgebroken/getransformeerd.
• De Geliefden-no.6 staat voor de liefde, de samensmelting van twee individuen, Matiging-no.14 voor het samensmelten van de innerlijke elementen.

Het Rad van Fortuin en De Wereld overlappen elkaar in het diagram (de verlichting (XXI) is te vinden in het leven zelf (X)).

Wanneer de Dwaas de weg heeft afgelegd en bij de laatste kaart is gekomen heeft hij een staat van heelheid bereikt. Hij is nu 'compleet'. De Dwaas is uitgegroeid van een staat van 'niet-weten' naar een staat van GNOSIS (zelfkennis/kennis van het ware zelf).