vrijdag 3 juni 2011

De vrouwelijke Paus, wie was ze...

De tweede figuur in de Grote Arcana is 'La Papessa”, de vrouwelijke Paus. Tegenwoordig, en zeker in tarots die zijn afgeleid van de Rider-Waite tarot wordt deze figuur “de Hogepriesteres” genoemd. Dit is eigenlijk een verkeerde benaming die is verzonnen door 18e en 19e eeuwse occultisten, die de tarot een extra mystiek tintje wilden geven.
Wel is het een fascinerende figuur in de tarot: een vrouwelijke Paus? In de renaissance? Dat was een ketterse gedachte, goed voor de brandstapel. Dus, grote vraag is nu: wie was deze figuur, of, van welke historische figuur is zij afgeleid? Sommige schrijvers beweren dat deze kaart een allegorie is voor het concept “kerk”. Dat kan niet kloppen, want, dit concept komt al terug in de kaart de Paus; en, waarom de afbeelding van een (ketterse)  vrouwelijke Paus, en niet gewoon van een kerk. Dat houdt dus geen steek.
In principe zijn tarothistorici het erover eens dat er twee historische figuren zijn die in aanmerking komen om model te staan voor de figuur op deze kaart. Ten eerste “zuster Manfreda”, ten tweede “paus Joan”.
Laten we beginnen met de eerste gegadigde: zuster Manfreda.


In de jaren 60 heeft Gertrude Moakley een boek geschreven waarin zij verslag deed van de beroemde Viconti-Sforza tarotkaarten (halverwege 15e eeuw). Moakley merkte op dat er aan het eind van de 13e eeuw rond Milaan een secte was met de naam “Guglielmites”, genoemd naar de stichter Guglielma.
Deze ketterse secte kondigde een nieuw tijdperk aan, waarin de Heilige Geest als vrouwelijke vorm werd gezien. Guglielma kondigde aan dat na haar dood, rond de eeuwwisseling een lijn begon met vrouwelijke pausen, die “vervuld” waren van de Heilige Geest. In 1281 sterft Guglielma en in 1300 wordt een van de leden van de secte gekozen tot eerste vrouwelijke Paus, Manfreda. Manfreda was een familielid van de Visconti's, de familie die Milaan bestuurde en voor het eerst tarotkaarten liet ontwerpen door de schilder Bonifacia Bembo. De Viscontis stonden bekend om hun anti-pauselijke opvattingen; hun loyalitiet lag bij de Keizer.
De secte was geen lang leven beschoren, na een paar decennia werden ze onderdrukt door kerkelijk Rome.
Het is heel goed mogelijk dat de uitvinder van de tarot de vrouwelijke manistatie van God wilde uitdrukken in deze kaart. Deze kaart is zo ketters als wat!
De kaart staat waarschijnlijk in de serie kaarten om zo het vrouwelijke element meer te benadrukken.
Zodoende komt het mannelijke en vrouwelijke principe in meer evenwicht. Dit principe was een van de pilaren van de Gnostische leer. Daar konden vrouwen ook opklimmen tot in de hoogste regionen en was een vrouwelijke leider niet ketters, maar normaal. Wilde de uitvinder van de tarot duidelijk maken dat er aan de Tarot (in ieder geval de Grote Arcana) een Gnostisch principe ten grondslag lag?






De tweede historische figuur die model had kunnen staan voor onze tweede kaart is de vrouwelijke Paus Johanna (pope Joan). Rond 1255 werd deze figuur voor het eerst opgetekend door de Dominicaner Jean de Mailly in een van zijn kronieken. Maar het was de dominicaner Martin Oppaviensis die de gebeurtenissen rond het jaar 855 liet plaatsvinden; dit verhaal is de bron van het verhaal van Pope Joan.  Zij zij drie jaar op de pauselijke troon hebben gezeten. Ze deed zich voor als een man toen zij de kerk binnenkwam en werkte zich op tot Paus. Lang ging dit niet goed; na drie jaar werd zij “ontmaskerd” toen zij beviel van een baby tijdens een professie. Men is het er niet over eens of dit een legende is of gebaseerd op feiten.



Lees het artikel op de weblog van Mary K. Greer voor een uitgebreide analyse van Maifreda op de volgende sites:


Mary K. Greer
Mona Alice Jean Newman





Geen opmerkingen:

Een reactie posten